Zestiende -eeuwse koopvaarder de Witte Swaen op eerste proefvaart vanaf Terschelling

De Witte Swaen, de reconstructie van het expeditieschip van Willem Barentsz, gaat de eerste proefvaart onder zeil maken op zaterdag 9 september 2023. Het plan is vanaf Terschelling naar de Noordzee te varen om daar de eerste zeilproeven met het schip uit te voeren. Voor de bouwers van het schip is het een spannende aangelegenheid om te ervaren hoe het schip zich onder zeil zal gedragen.

Op donderdag 7 september vertrekt het schip vanuit de ligplaats in Harlingen naar Terschelling. Daar kijkt men reikhalzend uit naar het schip van de beroemdste Terschellinger, Willem Barentsz. Op verzoek van de eilanders blijft De Witte Swaen daarom een week op het eiland liggen om hen de gelegenheid te geven het schip te bekijken. De echte zeilvaart is op zaterdag 9 september als het weer gunstig is. Er varen verschillende begeleidingsboten mee vanaf Terschelling.

Bijzondere bouwmethode van het schip

Het expeditieschip van Willem Barentsz is gereconstrueerd op basis van langdurig wetenschappelijk onderzoek en werd in de afgelopen jaren in Harlingen herbouwd. Het bijzondere van deze reconstructie is dat voor het eerst in eeuwen een schip weer precies volgens de destijds zo beroemde Hollandse bouwmethode is gebouwd. Eeuwenlang is deze techniek vergeten maar door recent onderzoek is deze methode weer teruggevonden. Met de herbouw hebben we nu weer ontdekt wat de geheimen van die bijzondere bouwmethode zijn geweest.

De Hollandse bouwmethode was destijds beroemd om de uiterst snelle productietijd. Door deze efficiënte bouwwijze heeft Nederland in enkele decennia de grootste vloot zeegaande vrachtschepen van Europa in de vaart weten te brengen. In het kort was deze werkwijze door eerst de onderschaal van de romp te bouwen met enkel de huidplanken, waarin pas later de spanten werden geplaatst. Met de bouw op deze wijze is nu in de praktijk aangetoond dat je veel sneller kunt produceren, dan wanneer je eerst de spanten plaatst en daarna de scheepshuid strak tegen de spanten aan moet zien te buigen. De 4 cm dikke eiken huidplanken laten zich niet zo makkelijk strak langs de spanten vormen. Het resultaat is een prachtig schip dat het originele expeditieschip zeer dicht benadert.

Voor de bouw zijn zo’n 38.000 werkuren nodig geweest, netto 30.000 kilo hout, 244 vierkante meter zeil, 22.000 kilo ballast en 5 kilometer touwwerk. In 2010 is de kiel gelegd, in 2018 heeft H.K.H. Prinses Margriet bij de tewaterlating de doop verricht en nu in 2023 vindt de eerste proefvaart plaats. Het project is een initiatief van Gerald de Weerdt en Koos Westra.

De expeditie van Willem Barentsz

Barentsz vertrok in 1596 om een doorgang te vinden via het Noorden naar Azië. Helaas liepen ze muurvast in het ijs. De bemanning moest overwinteren op Nova Zembla in hun daar gebouwde Behouden Huys. In juni 1597 zat het schip nog muurvast in het ijs. Met twee kleine bootjes is de bemanning naar de bewoonde wereld terug gevaren. Na drie en een halve maand en zo’n 3000 kilometer varen, kwamen ze uitgeput aan in Cola (nu Moermansk). De twaalf overlevenden, van de oorspronkelijk 17 opvarenden zijn met een Nederlands schip via Waardhuys (nu Vardø in Noorwegen) terug naar Nederland gevaren.

Programma Proefvaart Witte Swaen Onder Zeil

- Vertrek vanaf Harlingen naar Terschelling: donderdag 7 september om ca. 13.00 uur. Verwachte aankomst op Terschelling ca. 17.00 uur.

- Vertrek van Terschelling naar zee: zaterdag 9 september om 9.30 uur. Verwachte terugkomst om ca. 16.00 uur.

- Vertrek van Terschelling naar Harlingen: woensdag 13 september ca. 14.00 uur, aankomst te Harlingen ca. 18.00 uur.

De planning is op basis van normale weersomstandigheden. Bij te harde wind kan alles naar andere dagen verzet worden. Dit is enkele dagen van tevoren bekend.