Streekproducten van Terschelling

(opgespoten) Pondkoek
Pondkoek is een typisch Terschellinger plaatkoek. De smaak van pondkoek heeft iets weg van speculaas en taai-taai. Elke bakker heeft zijn eigen geheime recept, het gebruikte kruidenmengsel is niet bekend. Er zijn 2 soorten: de "gewone" plaatkoek, licht of donker, lekker voor bij de koffie en thee en de feestelijk opgespoten pondkoek. Dan zit er een spijslaag tussen de plaatkoek. Op de bovenkant zit een laag glazuur en slagroom of boter crème gedecoreerd met chocolaatjes, suikersnoepjes of andere snippers.

Aardbeien uit de zelfpluktuin
In Oosterend worden aardbeien, maar ook diverse bessen op duurzame wijze geteeld. U kunt ze zelf komen plukken!
Ook kunt u een prachtig veldboeket samenstellen uit verschillende soorten bloemen.

Alikruiken
Alikruiken, op Terschelling "kreukels" genoemd, grazen de wadbodem af op zoek naar plantaardig voedsel. De kleine slakjes in hun spiraalgewonden schelpen, zijn tijdens laagwater bij honderden te vinden op de stenen van de dijkvoet en de havendammen. In een aantal eilander restaurants staan alikruiken op de menukaart als voorgerecht.Knutselen is het wel om de schelpdiertjes met een speld uit hun huisje te wippen. Het loont de moeite.

Boeken over Terschelling
Er is veel over Terschelling geschreven, over veel onderwerpen bestaan boeken. Verhalen, documentatie, romans, gedichten, reisgidsen. Lees over de cranberry, over de historie, actuele berichten, Lutine, Boschplaat, de badgasten of bekijk de wandel- en fietsroutes met achtergrondinformatie.

Bonbons (huisgemaakt)
Eilander smaken worden tevens  weergegeven in de huisgemaakte bonbons van Scheerman. Sinds kort is er een lijn van 15 smaken uit diverse streken van het eiland. Een stukje achtergrondinformatie wordt bijgeleverd in een leuk boekje, welke de sfeer van het eiland verbreed en de keuze verklaart. De bonbons worden vervaardigd van hoge kwaliteit cacao.

Brandariskoekjes
Lekkere "zanddeegkoekjes" met vanille. Met een afbeelding van de Brandaris, of van het eiland erop.

Brood van Terschelling
Laat u eens verrassen en kies eens voor Waddenbrood of suikerbrood met cranberries. De diverse broodsoorten zijn te koop bij de bakkers op het eiland.

Chocoladebonbons
In de Oude Smidte in Midsland vindt u een ruim assortiment overheerlijke chocoladebonbons met allerlei vullingen, diverse soorten koffie en losse thee.

Cranberries
In 1868 wordt er op Terschelling een belangrijke ontdekking gedaan. Franciscus Holkema, een Friese domineeszoon uit Oldeboorn, die in Groningen Wis- en Natuurkundige Wetenschappen heeft gestudeerd ontdekt een plant in de duinvlakten op Terschelling: Vaccinium macrocarpon, oftewel: cranberry.

Naar alle waarschijnlijkheid heeft een schip, ten noorden van de Waddeneilanden in een storm een vat, of meerdere vaten, met de bekende bessen verloren. Op Terschelling vindt de cranberry een geschikte voedingsbodem.
 

Cranberrybonbons
Voor heerlijke ambachtelijk gemaakte cranberrybonbons ga je naar de Notenkraker te Midsland. Een vulling van cranberries omgoten door pure chocolade. voor jezelf of als cadeautje mee te nemen. Eerst komt de bes alleen voor op het Groene- en Studentenplak. Later spreidt het gebied zich uit over andere delen van Terschelling. De cranberry is een groenblijvend struikje, met kleine blaadjes van 8-10 millimeter. De blaadjes zijn ovaal van vorm en leerachtig groen. Aan de onderzijde zijn ze bedekt met een wit waslaagje. In mei en juni bloeit de cranberry, na de bloei worden het besjes.

De cranberry heeft een hoog vitamine C gehalte, een lange houdbaarheid en helpt tegen infecties van de urinewegen. Rauwe bessen smaken wrang en zuur. Het grootste deel van de Terschellinger cranberries wordt verwerkt tot wijn, jam, compote en limonade.

Duindoornsiroop
De Duindoornbes ( Hippophae rhamnoides L.) is een gezond besje dat we zelf kunnen plukken in ons land. Niet alleen de bessen, maar ook de bladeren zijn bruikbaar, bijvoorbeeld voor het zetten van thee.
Je zou de knaloranje bes zo in je mond stoppen omdat hij er zeer aantrekkelijk uitziet.
Doe je dat ook, dan trek je best een zuur gezicht :-)

Vroeger werden kinderen uit de duinstreek gewaarschuwd voor de bes. Hij zou namelijk ziekmakend zijn! Maar het tegendeel is waar. De bes zit barstensvol vitamine C, carotenoïden, polyfenolen en flavonoïden. Het is dan ook niets voor niets dat vogels er verzot op zijn!

Het mooie van de Duindoornsiroop is dat je het zo divers kan gebruiken. Gebruik het als dressing over de salade, in de yoghurt of door het ijs en natuurlijk in de limonade.

Gerookte makreel
Makreel krijgt in Nederland niet de waardering, die het in andere landen wel heeft. Een belangrijke oorzaak is, dat ze hier zelden echt vers worden aangeboden.

Terschelling vormt daarop, zeker in augustus en september, een uitzondering. Ze worden dan door beroeps- en sportvissers gevangen, maar ook door de recreatievisser worden ze graag gevangen.

Meestal worden de makrelen direct na de vangst gerookt. Je ziet in die periode langs de fietspaden op de landjes vaak een rookton staan. En als je het niet ziet, dan ruik je het veelal van ver, heerlijk!

Honing
Bijenhoning: nog een Terschellinger product uit de vrije natuur. De gevarieerde begroeiing van het eiland zorgt voor een rijke dracht. De bijen vliegen op verschillende soorten drachtplanten, wat evenzoveel honingsoorten oplevert. Eén van de soorten is de lamsoorhoning. De lamsoor groeit voornamelijk op de Boschplaat. De zoutminnende plant geeft de honing een geheel eigen aroma.

Japanse oesters
De Japanse oester (Crassostrea gigas), is een eetbaar weekdier uit de klasse tweekleppigen (Bivalvia).

De Japanse oester is in staat om zich zowel op een harde ondergrond als op een zachte ondergrond te vestigen. Hij komt nu voor in de kuststreken van Nederland en België en is bezig met een enorme opmars. Hij wordt daarbij geholpen doordat hij het 'zaad' van de mossel, de kokkel en de platte oester uit het water filtert en consumeert.

Na de Zeeuwse wateren, wordt hij ook meer en meer in de Waddenzee aangetroffen. Wanneer je op het wad gaat, PAS OP, de oesters zijn vlijmscherp en je kan ernstige verwondingen oplopen.

Kaas
Eeuwenlang was op Terschelling, uit noodzaak, het gemengde bedrijf favoriet bij de boeren. De laatste jaren leeft de eilander boer hoofdzakelijk van melkveehouderij. Veelal gaat de melk naar de zuivelindustrie aan de vaste wal. Gelukkig zijn er boeren die gekozen hebben voor het zelf verwerken van de melk. Die maken gebruik van de melk van eilander koeien.
Die koeien hebben in vergelijk met de groene biljartlakens aan de vaste wal, kruidenrijke weilanden tot hun beschikking.

En door de zoutaanslag op het grasland krijgt de melk en uiteindelijk dus ook de kaas van nature een zeezoutgehalte. Dit zorgt voor de specifieke smaak van Terschelinger boeren koeienkaas. Er worden diverse soorten koeienkaas aangeboden op een aantal kaasboerderijen.

Koffiemelange
Naast koffie en thee van Mocca d'Or voert Nei de Oast ook een lijn koffie onder de eigen naam: Nei de Oast. De eerste twee koffies zijn "Melange Willem Barentsz" en "Koffieboonenplaat".

Willem Barentsz koffie is een melange van de beste bonen, terwijl Koffieboonenplaat koffie een single-origine koffie van Java-bonen is.

Alle koffie kunt u zowel als bonen als gemalen (elke gewenste maling) krijgen. Verkrijgbaar bij Nei de Oast te Lies.

Kokkels
De wadden zijn ook het vanggebied voor kokkelvissers. Vrijwel de gehele vangst wordt geëxporteerd naar Engeland, Spanje en Portugal. Zelden zie je kokkels in Nederland aangeboden. Toch zijn er heerlijke dingen mee te doen. Geniet van je eigen geraapte kokkels, het is heerlijk door bijvoorbeeld je pasta, dan wordt dat pasta vongole genoemd.

 

Lamsvlees
Schapen en lammeren komen er op Terschelling de laatste jaren steeds meer. De kwaliteit is erg goed. De zoute atmosfeer geeft een extra dimensie aan het lamsvlees. Het smaakt mals en heeft een ziltige uitgesproken smaak

 

Mosselen
De mossel (Mytilus edulis) is een in zee levend tweekleppig weekdier. De soort wordt ook wel 'gewone' of 'eetbare mossel' genoemd. In Nederland en Nedersaksen worden de meeste mosselen op speciaal daarvoor aangelegde kweekpercelen opgevist. In het voor- en najaar wordt van natuurlijke mosselbanken 'mosselzaad' (jonge mosseltjes) gevist. Dit zaad zet men op percelen in de Waddenzee uit. Zodra de mosselen een grootte hebben van 4 à 5 centimeter worden ze opgevist en uitgezet op andere percelen die dieper liggen.

Als de gekweekte mosselen groot genoeg zijn voor consumptie, worden ze opgevist en in de schonere Oosterschelde uitgezet. Hier komt de mossel tot rust en kan zich ontdoen van zand en slib. Na deze 'spoelbeurt' worden ze als Zeeuwse mosselen op de markt gebracht. Zo komt per jaar tussen de 80 en de 100 miljoen kilo mosselen op de markt.

De eetbare mossel wordt gekweekt op mosselbanken in de Oosterschelde, de Waddenzee en de Grevelingen. Deze percelen worden door de kwekers gehuurd van de Nederlandse staat. Tot ongeveer 1950 kwam de hele Nederlandse mosselproductie uit Zeeland. Na de besmetting van Zeeuwse mosselen met een parasiet heeft men een groot deel van de mosselteelt verplaatst naar de westelijke Waddenzee.
In restaurant Caracol worden mosselen geserveerd van de wilde mosselbanken bij Terschelling.

Potsjekoek
Potsjekoek of potjekoek is een tulband-cake. Er zijn drie soorten: met of zonder gember en een variant met cranberries. Pot(s)jekoek is pas echt lekker met een heeeeele dikke laag echte boter erop, hmmmm!!

Rookworst
Deze huisgemaakte rookworst is al diverse malen met goud bekroond. Een eerlijk product gemaakt met de beste ingrediënten gerookt op berkenhout. Bij Slagerij Schaafsma verkopen ze ook eigen gemaakte runder-rookworst, gemaakt van het eilander rund. Beter kan het niet, toch?

Rundvlees
Het meeste vlees dat op het eiland wordt gegeten, is afkomstig van het vaste land. Zeker in de zomer. Toch is er zeer zeker eilander rundvlees te vinden bij een aantal boerderijen en bij de slager, die zelf alles slacht. Het eilander rundvlees is van zeer goede kwaliteit. De gevarieerde plantengroei en de zilte aanslag in de eilander graslanden draagt daar zeker aan bij! Sinds een aantal jaar grazen er ook een aantal Hereford koeien op Terschelling. Het vlees van deze koeien is ook zeer smakelijk.

Scelling Blond, Scelling Stout, Scelling Koan
Deze speciale bieren van hoge gisting zijn ambachtelijk gebrouwen en professioneel gerijpt. De bieren bevatten gerstemout en tarwe.

Scelling Blond
Bier met mooi vast wit schuim - in de geur voornamelijk vanille, witte peper en wat fruitige toetsen. De hoofdsmaak is zacht zoet, volmondig met matige alcoholimpressie. In de nasmaak valt wat steenfruit (perzik, nectarine) waar te nemen en een zachte fijne bitterheid is elegant aanwezig. Kortom een zachtaardig blondje met een zeer gewillig karakter.

Scelling Stout
Bordeauxkleurig bier met stevige gebroken witte schuimkraag, aangenaam aroma met wat peer en geroosterde noten. De smaak is nootachtig, wat chocolade impressies gevolgd door exotisch fruit. Dit karaktervol bier heeft een mooie afdronk met wat hopbitter en karamel.

Scelling Koan
Okerkleurig bier, zacht in de mond, fruitig, met pittige nasmaak. Dit wordt een bier met een alcohol percentage rond de 6%.

Schapenkaas
Terschellinger schapenkaas wordt gemaakt van melk afkomstig van schapen die op Terschellinger grasland grazen. Als de lammetjes ongeveer 4 weken oud zijn en zelf gras kunnen eten, kunnen de moederschapen worden gemolken. Dan is de productie op z'n hoogst. Er worden diverse soorten gemaakt, o.a. jong, oud, belegen, "natte" schapenkaas, brandnetel, fenegriek.

Schylger Jutters-Bitter
Schylger Jutters-Bitter is een kruidenbitter van het Waddeneiland Terschelling (Schylger is Terschellings voor "Terschellinger").

Het is een smaakvolle kruidenbitter die getrokken wordt van kruiden die van oudsher in de duinen van Terschelling groeien. Het kruidenbitter bevat 30% alcohol. Het bitter wordt in liters verkocht in glazen flessen, andere volumes in bruine stenen kruiken. Het drankje kan puur gedronken worden, maar is ook heerlijk in cola of in/naast de koffie.

Syltsje
Terschellinger drankje. Is milder en zoeter van smaak dan Jutters Bitter en op basis van Beerenburg gemaakt. Te verkrijgen bij slijterij Lutine in West-Terschelling.

Terschellinger klederdracht / volksdansen
Onderdeel van de folklore is het volksdansen. Is het op vele plaatsen zo, dat oude dansen alleen nog worden beheerst door leden van volksdansverenigingen, op Terschelling dekt de naam nog steeds de lading.
Ook buiten de V(ereniging) T(erschellinger) V(olksdansen) worden door velen moeite de “ouderwetskes” als de Jan Pierewiet, Hakke Toone, Flip enz. uitgevoerd. Tijdens het dansen wordt vaak gezongen, hetgeen nog eens extra fleur geeft. 

Klederdracht
Terschelling heeft welvarende tijden gekend. Vaker regeerde schraalhans, hetgeen noodgedwongen een sobere leefstijl met zich meedroeg. Hiervan getuigt de klederdracht van de vrouwen. Een degelijke, praktische dracht, gekenmerkt door eenvoud in snit en kleuren, met weinig opsmuk. Vaak overheerste de kleur zwart, want met betrekking tot de risicovolle scheepvaart liep men bijna voortdurend in de rouw.
Een specifieke mannendracht is er nooit geweest. Terwille van de uniformiteit koos de VTV daarom voor een kostuum, geënt op de uitgaansdracht van een kapitein van omstreeks 1860.

Terschellinger speciaal bieren
Gezond Genieten probeert de ingrediënten voor haar producten zoveel mogelijk van het eiland te betrekken. Sinds 2013 wordt het brouwgerst voor Scelling "bier" dan ook op duurzame wijze op Terschelling verbouwd. De Terschellinger dorsvereniging “Helpt Elkander" helpt bij het oogsten. 

Wilde Kersen bier
Heerlijk bier met wilde kersen van Terschelling uit bessen van de vogelkersboom. De bessen worden in september geoogst en verwerkt tot een heerlijk zoet biertje. Rose gekleurd.

Verse vis
Vers gevangen vis van het wad, is verkrijgbaar via de viswinkels op het eiland. Verser kan niet!

Warme ketel
Een drank, gebrouwen uit een mengsel van warm bier, brandewijn en bruine suiker. Kroegbazen en restauranthouders op het eiland grijpen in de wintermaanden menige feestelijkheid aan, om ook u kennis te laten maken met de warme ketel. Geheel onschuldig is het mengsel niet, hoe gemakkelijk het ook drinkt. Kijk uit!

West Aleta Beerenburg
Voor de liefhebber, wordt vooral met Sundrum geschonken. De naam is een verwijzing naar het schip West Aleta, dat ruim 100 jaar geleden met een volle lading drank voor de kust van Terschelling is vergaan.

Wilde kersen van Terschelling
De vogelkersstruiken komen op diverse gedeeltes van Terschelling voor. De vogelkers bestaat voor het grootste gedeelte uit z'n pit. En aan die grote pit dankt de drank z'n bijzondere smaak. Er wordt kersenbrandewijn en wilde kersenbier van gemaakt.

Zeebaars
Zeebaars is familie van de zoetwaterbaars, hij lijkt er ook wat op. De vis smaakt wat pittiger dan haar zoetwaterfamilielid en heeft aanmerkelijk minder graat. Zelden tref je hem aan op de menukaarten van Nederlandse restaurants alhoewel hij inmiddels wel populairder aan het worden is. Hoe kan het ook anders. Rond het eiland wordt regelmatig zeebaars gevangen, zodat hij hier af en toe wel eens valt te eten in een restaurant. Het visvlees is mager, wit, stevig een heerlijk sappig.

Jaarlijks wordt er een zeebaarscompetitie gehouden door de lokale visvereniging en wordt er gestreden om de zeebaarstrofee! Er wordt dan gevist vanaf het Noordzeestrand, maar ook vanaf de waddendijk bij de havenmond zie je 's zomers vissersmannen staan.

Zelf vissen? Her en der kun je het aas (zagers) kopen, dit wordt met bordjes langs de weg en fietspad aangegeven. Hengels en toebehoren kun je kopen bij Twinkeltje (ook huur) in Midsland Noord en bij Jonker in West.

Zeekraal
Zeekraal lijkt op een cactus (vet) plantje. Men vindt het als een van de eerste planten daar waar het zoute water de kust met vloed kan bereiken. Op het wad dus, bijvoorbeeld het Groene Strand. Het is daarom een echte pionier en men noemt het ook wel een pioniersplantje. De gezondste planten zijn die, die blij vloed overspoeld worden. Het zilte zeekraal kan rauw of gekookt gegeten worden. Wel alleen de bovenste stukjes gebruiken, het onderste is houtig hard. Het hoge jodiumgehalte maakt het tot een erg gezonde groente. Smaken doet zeekraal, hoe kan het ook anders, bij visgerechten.

Zeezout gerookt
De visroker, Hans Ditzel, heeft het ontdekt. Vele combinaties van verschillende eilander houtsoorten, fijnheid en dikte, vochtgehalte, jong of gerijpt plus nog enkele zeer belangrijke handelingen (geheim) hebben het natuurlijke melange voor dit mooie zout opgeleverd. Het is een prachtige Guerande Sel du Mer uit Frankrijk en wordt hier 1x per jaar met een zeilend vrachtschip zonder motoren (!) naar toe gebracht, waarnaar Hans zijn toverkunsten erop toepast.
Resultaat: een prachtig eiland product, met liefde gemaakt, en dat proef je!